“Open en kleurig”

 

Amerikaans krentenboompje – Amelanchier lamarckii  (Juneberry)

Het Amerikaans krentenboompje komt inderdaad uit Amerika. Noord-Amerika om precies te zijn. Het is een struik die massaal geëmigreerd is. Hij komt in Noord-Amerika tegenwoordig nergens meer voor. Er komen daar wel zeer vergelijkbare soorten voor. Amerikaans krentenboompje is waarschijnlijk een zeldzame tussenvorm geweest in Zuidoost-Canada. Een tussenvorm die is ontstaan door de veranderende omstandigheden die ontstonden door veelvuldige kaalkap.

De boom is in de 17^e eeuw geëmigreerd. Hij heeft als nieuw thuis Noord-Duitsland, Zuid-Engeland, België en Nederland gevonden en hier in Europa is hij succesvoller. Soms is er een enkele zwerver onder de Amerikaanse krentenboompjes die zich in het koude Scandinavië durft te begeven. Krentenboompjes hebben wel iets met kou. Na een winter met vorst bloeien krentenboompjes extra uitbundig.

Sinds 1870 woont hij pas in Nederland. Voornamelijk in het midden, oosten en noordoosten groeit hij. Enigszins zure grond trekt hem wel aan maar verder kan hij overal wel groeien, zelfs op natte veengronden. Dat is best bijzonder omdat hij ook in het zand kan groeien. Toch vindt u deze soort voornamelijk in licht beschaduwde of zonnige plaatsen zoals bosranden, heide of kapvlakten. De soort is daarom goed geschikt om als randstruweel aan te planten.

 

Een zacht briesje stelt het boompje best op prijs, maar harde wind niet, dus hier zal wel op gelet moeten worden als hij langs een rand geplant wordt. Zoals gezegt, vindt deze struik/boom een zonnetje niet erg, maar hij heeft wel speciaal een lichtelijke afkeuring voor de middagzon. Een ochtendzonnetje bevalt beter.

Het Amerikaans krentenboompje komt uit de rozenfamilie (Rosaceae) en groeit meestal als een struik. Wat betekent dat hij meerdere stammetjes vormt. Een struik die zo tussen de twee en twaalf meter hoog kan uitgroeien. Hij groeit niet al te snel uit tot deze hoogte en kan daarom makkelijk ingehaald worden door een concurrent. Maar dankzij zijn lichte schaduwverdraagzaamheid pikt hij dit vaak zonder mokken. Het is duidelijk niet een soort die zijn pijlen op het saboteren en bestrijden van andere planten heeft gezet. Eigenlijk bestrijdt hij vooral zichzelf. Met zijn chaotische groeiwijze laat hij vaak zijn eigen takken met elkaar kruisen die vervolgens door de wind elkaar gaan schuren.

De natuur is een goede leermeester en hiervan kunnen we leren dat cognitieve dissonantie ongezond is voor levende wezens. U kunt hem helpen in deze strijd tegen zichzelf door kruisende takken zo snel mogelijk weg te snoeien. Snoei verdraagt hij het hele jaar door. Tuinders kunnen de struik zo bijsnoeien dat hij uiteindelijk een boom is. Hierbij kiezen zij een hoofdstam en snoeien alle andere zijtakken weg.

De jonge takjes zijn, in tegenstelling tot mensen, juist wel behaard, wit behaard. Later worden ze glad. De oranje wortels kunnen plotseling opslag vormen op ongewenste plaatsen, zoals op speel- of begraafplaatsen, aangezien de struik vaak aan een rand staat. Dan groeit er dus ineens een nieuwe struik uit een wortel. Op speelplaatsen zou dit eigenlijk niet ongewenst hoeven te zijn…

De mooie struik heeft prachtige kleurrijke bladeren en bezorgt een gevarieerde seizoenbeleving.

Rond het moment van het laatste oogstfeest kleuren de 3- tot 7cm-lange bladeren geel, alvorens zij afvallen. In de wintertijd kunt u de spitse groenbruine knoppen bewonderen. Deze knoppen verklappen de meest door de zon beschenen zijde, door deze zijde rood te kleuren. In deze tijd is de gladde grijsbruine schors afstekend tegen de gekleurde knopjes. Na de winterrust openen de knoppen zich en verschijnen de wit-behaarde twijgjes. Tegelijkertijd zijn de innerlijke voorbereidingen voor massa’s witte bloemen gaande. De struik duwt in april zijn blaadjes de wereld in, te samen met de witte bloemtrossen.

 

De verse blaadjes zijn roodachtig bruin en behaard. De witte bloesem openbaart zich nu en kleurt de natuur lichter. Langzaam kleuren de blaadjes van rood naar groen terwijl de 3 á 4 cm grote wijd uitstaande bloemen opengesteld blijven voor publiek. Bijen en wespen landen op de langwerpige bloemblaadjes en kruipen de bloemetjes in.

Zandbijen zoals Vosje Andrena fulva bezoeken de bloemen graag. Dit bezoek doet de Krent (spreektaal) goed. De dichte lange beharing van deze bijen zorgen voor veel stuifmeeltransport en zij vliegen precies als de struik in bloei staat. Het Vosje maakt zijn nestje onder de grond en bedekt de ingang met blaadjes. Soms gaat hij juist precies graven achter een overhangend blaadje welke daardoor een zekerdere afscherming biedt. Hij kiest altijd een plekje voor de ingang van zijn holletje waar wortels van planten te vinden zijn, omdat deze als het ware als een skelet de bodem sterk en stabiel houden.

Bent u enthousiast geworden over dit bijtje dan zult u op een mooie dag moeten zoeken naar kleine zandhoopjes in voedselarme gazonnetjes nabij Amerikaanse krentenboompjes. Als u die gevonden heeft begint het moeilijke werk pas. U zult zich een aangename houding moeten aannemen en zeer veel geduld moeten oefenen. U kunt aan de ingang van zijn holletjes zien of de bij thuis is of op stuifmeeljacht is. Als de deur openstaat is hij stuifmeel halen. Het Vosje gaat pas zijn decimeters diepe holletje in als hij lekker veel stuifmeel heeft verzameld. Dat komt erop neer dat hij maar een paar keer per dag het holletje in gaat.

Wanneer u bijvoorbeeld in lotustoestand voor de zandbergjes heeft plaatsgenomen kan het zo zijn dat het Vosje gewoon lekker aan het zonnen is en daarom erg lang op zich laat wachten. Een dergelijk zonnebad is één van de favoriete hobby’s van dit bijtje. Dit doet hij niet zoals mensen door horizontaal te gaan liggen, maar hij neemt juist plaats op een verticale ondergrond of een diagonale ondergrond. Dit heeft te maken met de effectiviteit van de zonne-energieopname. Tijdens deze verwennerij verwent het Vosje zichzelf ook graag met een fijne poets- en borstelbeurt. Hij is ontzettend ijdel. Hij is zo ijdel dat zijn pootjes zich in de loop van de evolutie hebben ontwikkeld tot een verzorgingsorgaantje. Elke antenne op zijn kop verzorgt hij tot in de puntjes met zijn poetsorgaantjes. Ook zijn kopje zelf zal hij niet overslaan. Toch komt er een moment dat de harde werkelijkheid weer tot hem doordringt. Hij zal weer aan het werk moeten.

Het vosje ziet zichzelf als een echte ster, maar is overigens ook werkelijk een sterrenbeeld. Een sterrenbeeld zonder leuke legendes, aangezien het sterrenbeeld “Vosje” ook wel “Vulpecula” pas in 1690 ontdekt is. Vosje hangt tussen Pijl en Zwaan. Vroeger werd het sterrenbeeld vaak getekend als een kleine vos met een gans. Dit komt omdat het sterrenbeeld vroeger “Het vosje met de gans” heette.

Maar dan sluiten de bloemen zich eind mei en is de insectendromerij voorbij. Het volgende dat de struik gaat doen is het langzaam aanmaken van de vruchtjes. De vruchtjes zijn ronde rode besjes en veranderen langzaam paarsblauw tot donkerpaars. De besjes worden gespreid over meerdere maanden aangemaakt, waardoor de boom extra kleurig kan worden.  Deze in de bladoksel-hangende besjes lijken in de eindkleur en de grootte op krenten, vanwaar de naam van deze struik. De besjes zijn zo’n anderhalve cm groot en zeer smaakvol. Ze zijn zoet, sappig, bevatten veel vitamine A en er kan jam van gemaakt worden zonder verdikkingsmiddel toe te voegen. Ook kunnen ze net zoals krenten in de pap, pudding of in gebak gegeten worden als u ze eerst droogt. Het is ook mogelijk er wijn en sap van te maken.

Het verzamelen wordt wel negatief beïnvloed door de door de tijdlijn verspreidde vorming van de besjes. De eetbeleving van de besjes wordt negatief beïnvloed door de zaadjes die erin zitten. De zaadjes bevatten blauwzuur. Dat is een stof die hoofdpijn opwekt. Wanneer u echter niet goed kauwt kan het makkelijk gebeuren dat de krentenzaadjes uw gehele verteringsstelsel doorkruisen zonder verteerd te worden en uiteindelijk, in dezelfde toestand als bij de inname, uw lichaam weer verlaten en zich op de wc-bodem laten klinken. Amandelen bevatten trouwens ook blauwzuur! In grote hoeveelheden wordt blauwzuur in het lichaam steeds gevaarlijker en kan in extreme hoeveelheden tot de dood leiden.

Wanneer deze besjes door u en door velerlei gevogelte verorbert zijn breekt zo langzamerhand de herfst aan. De twijgen zijn inmiddels veranderd in bruingrijze ruwe chaotisch kronkelende lichaamsdelen. De bladeren verkleuren weer geel en zo zijn we aangekomen bij het punt waar we vertrokken zijn. De cirkel der seizoenen is rond.

Wanneer we de jaarcirkels terug bekijken zien we in de kern van de boom het kernhout. Dit hout is donkerbruine met een rode gloed. Het hout van het krentenboompje heeft zelden een grote diameter. Vandaar dat dit hout vooral voor gereedschapsstelen gebruikt wordt.

Er bestaat ook een Europees krentenboompje, en het verkleinwoordje “pje” is voor deze boom iets meer van toepassing. De soort blijft veel kleiner en komt voor in meer oostelijk en zuidelijke delen van Europa. De Latijnse geslachtsnaam die zij delen is Amelanchier, en dat is, u voelt het al aankomen, Keltisch voor appeltje… Voor het Amerikaans krentenboompje is een synoniem: ´Drents krentenboompje´, wat een vreemde naam is voor een uitheemse soort. De Krent is, ondanks dat het geen inheemse struik is, toch ecologisch zeer waardevol.  Amerikaans krentenboompje heeft een open houding. Ook dit kan voor u een wijze les zijn. De takken vormen wel een chaotische, maar toch een open kroon.