“De paastrompet in echo”

Wilde narcis (Narcissus pseudonarcissus) Wild daffodill

Het is lente!!! Een belangrijke verandering in de natuur, maar ook in ‘mijn natuur’.  Wanneer de narcissen op de geelgekleurde trompetten blazen. PUHHHHH, dan gaat de lente echt van start. Na het trompettergeblaas begint het ene na het andere plantje de aarde open te wroeten en komt er langzaam een plantje door de klei omhoog kruipen. Minikorreltjes aarde worden overal om ons heen opzij geduwd door de nieuw in het jaar bloeiende plantjes. Zaadjes ontkiemen en bomen lopen uit.

Wanneer de trompet het startschot heeft gegeven dan zal ik u een lijstje geven van uitlopende houtige soorten in volgorde.

narcis

Allereerst begint de vlier (Sambucus nigra) uit te lopen. Vervolgens beginnen de wilgen (Salix spec.) te bloeien en de blaadjes van de eenstijlige- en tweestijlige meidoorn (Crateagus monogyna / Crataegus laevigata) zullen grootschalig uit de knoppen breken. Vervolgens breken ook wat appels (Malus spec.) los. Ook zwarte els (Alnus glutinosa) begint langzaam uit te lopen vroeg in de lente. In de stad willen de beverbomen (Magnolia kobus) ook wel uitkomen. Hierna komt ook de krachtpatser van een paardenkastanje zijn wonderbaarlijke schauwspel van het laten uitlopen van een kunstwerk dat uiteindelijk enorme bladeren en bloemen zal moeten showen.

Uitlopende rode paardenkastanje (Aesculus hippocastanum)

 

In de kruidenlaag zien we tijdens de start van het trompetgeschal nog steeds het gewoon sneeuwklokje (Galanthis nivalis) en de wilde krokus (Crocus vernus) bloeien. De aantallen van de madeliefjes (Bellis perennis) zullen langzaam toenemen tijdens het trompettergeschal waarmee het madeliefje de voortgang van de lente ook mooi symboliseert. Verder bloeien nog blauwe druifjes (Muscari botryoides), die komen kort in bloei en verdwijnen ook weer snel. Ook dit plantje is een mooi startschot voor de lente.

blauwe druifjes

 

Daarnaast bloei het zeldzame en zeldzaam mooie grote sneeuwroem (Chionodoxa forbesi) dat op enkele plekken nog op oude landgoederen en enkele grasbermen overleeft.

Op deze momenten komt de Wilde narcis (Narcissus pseudonarcissus susbp. Pseudonarcissus) en de Trompetnarcis (Narcissus pseudonarcissus susbp. Major) in bloei. Dit zijn de wilde varianten van de zeer bekende vele tuinvarianten aan narcissen. De wilde narcis is een oorspronkelijk West-Europese bewoner. De trompetnarcis is groter dan de wilde narcis en zijn bloemstelen steken duidelijk boven de hoogte van de bladeren uit, in tegenstelling tot de kleinere wilde narcis.

trompetnarcis

De wilde narcis blijkt oorspronkelijk inheems, maar verwar deze niet met de verwilderde tuinvarianten. De tuinvarianten zijn overal te vinden, maar de wilde narcissen moeten gekoesterd worden aangezien zij op de rode lijst staan en vrij zeldzaam zijn. De wilde soorten zijn o.a. te herkennen aan het contrast tussen de lichte bloemdekslippen en de heldergele bijkroon. De plant werd ook wel kop-en-schotel genoemd vanwege deze mooie bloemen.

 

Deze bijkroon is het centrum waar de plant insecten naartoe lokt en doet ons denken aan een trompet. De trompet die een symbool is van een nieuw begin. Zo vinden we de trompet bijvoorbeeld in de eeuwenoude divinatiemethode van de tarot terug. De trompet is zichtbaar op kaart 20, genaamd “Het oordeel”.

Het oordeel (Tarot)

Onder de engel met de trompet ziet u levende mensen met hun handen naar de hemel opheffend uit hun graf rijzen. De afbeelding symboliseert een bevrijding, een verlossing. Het blazen op de trompet is een kort moment waarmee het verleden en de toekomst gescheiden worden.  Een volksnaam van de narcis is “tijdeloos”. Zo ook kan het blazen op de trompet zelf als een tijdeloos moment gezien worden.

En zo blaast de trompet van de narcis bij aanvang van de lente de Nederlandse natuur  een nieuw leven in!

narcis

Na de maand mei verdwijnt de narcis en de lente ook bijna weer. De prille lentevreugde maakt plaats voor de laatste lente-energie en de zomer. Na de bloei van de narcis wordt er een doosvrucht gevormd met erin zwarte zaden. De voortplanting voltrekt zich via dit zaad en via vegetatieve vermeerdering d.m.v. de ondergrondse bollen.

Het schijnt dat de bollen van de narcissen dermate vaak door mensenhanden verspreid worden, inclusief de bollen van de tuinvarianten, dat ongeveer het hele land ineens vol staat met narcissen in de lente. Ondanks dit feit, of dankzij dit feit, zijn de aantallen aan wilde narcissen en echte wilde trompetnarcissen afgenomen. Of de ecologische waarde van de narcis in het algemeen hiermee ook zo sterk achteruit gaat door dit fenomeen als wel het geval kan zijn met andere exoten is naar mijn vermoeden onwaarschijnlijk. Wat wel bekend is, is dat de tuinvarianten gevoeliger zijn voor aantastingen door de Grote narcisvlieg (Merodon equestris).

De narcis wordt mogelijk gemaakt door het natuurwezen de narcisfee. Het is een groen geklede fee met een trompet die de lente verwelkomt hiermee. Zij blaast op de trompet om aan te geven dat de jaarcyclus weer door draait, een nieuwe periode in gaat en het natuurlijke voorjaarsfeest los kan barsten

MAAR!

De narcis is niet alleen vrolijkheid en blijheid! Nee, nee. Enkele keren draagt zij ook droevige energieën mee en vreemd symbolisme.  Zo was er ooit een knappe jonge man die verliefd werd op een nimf genaamd Echo. En zij op hem. Narcis was wel bekend iemand die te veel met zichzelf bezig was. Hij was dan ook best bijzonder aangezien hij de zoon was van een riviergod Cephisus. Zijn karakter maakte Echo helaas behoorlijk ongelukkig.

De mythe zegt dat Narcissus de gehele dag naar zijn eigen spiegelbeeld keek in de rivier. Een mythe beschrijft echter vaak een extreme versie van een bestaand fenomeen. Het moraal achter dit verschijnsel in dit mythologische sprookje is  dat de narcist niet werkelijk de hele tijd in de spiegel kijkt, maar een wereld rond zichzelf heen bouwt waar een overdaad aan eigenliefde aanwezig is ten koste en van anderen en zonder enig benul van of oog voor een ander. Zijn liefde bleek groter voor zichzelf dan voor haar.

Echo raakte op den duur zo onzeker over zichzelf dat ze enkel nog kon herhalen wat Narcissus zei.

Narcissus bleef aan de waterkant staan en stierf daar ook. Na zijn dood kwam de narcis precies op zijn sterfplek omhoog, wat zijn verhaal vereeuwigde.

narcis voorafgaand de bloei

Echo leed onder haar mislukte liefdesrelatie en toen haar lichaam verdween bleef enkel haar napratende stem over. De echo van wat gezegd wordt.

Narcisme wordt nu erkent als een psychische aandoening genaamd narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS). Ook grootheidswaanzin en ziekelijk jaloerse emoties kunnen in een dergelijke stoornis aanwezig zijn.

En nog iets…

In vroegere tijden kwam het regelmatig voor dat boeren of andere kippenhouders wanneer de eieren van hun kippen niet uitkwamen, de bloeiende narcissen de schuld gaven. Was dit een slechte smoes?? Het zijn de bloeiende narcissen! Of bestaat er een connectie?

De narcissen komen uit een nauw verwante familie van de leliefamilie (Liliaceae), namelijk de narcisfamilie(Amaryllidaceae). De narcis werd dan ook wel paaslelie genoemd en net zoals de paashaas geassocieerd met vruchtbaarheid. Andere wilde soorten uit de narcisfamilie zijn de wilde soorten gewoon sneeuwklokje, zomerklokje (Leucojum vernum), lenteklokje (Leucojum aestivum) en de inburgerende witte narcis.

Witte narcis

 

De witte narcis is de poëet van de wilde narcissen in Nederland. De wetenschappelijke naam is (Narcissus poeticus). Zij is plaatselijk ingeburgerd en draagt deze naam dankzij de poëtisch inspirerende plant die menig poëet reeds geïnspireerd heeft. Het is een plant die vanuit het zuiden van ons continent komt en bij ons schijnbaar best kan overleven wanneer eenmaal de bollen aanwezig zijn. Dit omdat wanneer eenmaal de bollen aanwezig zijn deze een krachtige verspreidingstechniek inzetten met hun bolletjes. Uiteraard heb ik het over de vermeerdering bij splijting van de bolletjes. De bolletjes van narcissen zijn vroeger wel medicinaal ingezet bij ademhalingsproblemen. Verder werd de plant medicinaal uitwendig ingezet bij wondjes en op het hoofd tegen roos. Misschien dat de volksnaam “taalroos” van deze werking komt. Vanwege het op de huid irriterende calciumoxalaat in de plant is men gestopt met uitwendige toepassingen.

Er zijn maar enkele soorten uit de narcissenfamilie die in Nederland kunnen overleven, het overgrote deel uit deze familie woont in zuidelijker hete oorden. Er bestaan ook kamerplanten uit de narcisfamilie zoals Amaryllis (Hippeastrum).

De wilde narcisexemplaren zijn vaak te vinden samen met bonte krokussen en soorten uit de eveneens veelal giftige lissenfamilie (Iricadeae) of gewoon sneeuwklokje.

Een handige methode dat deze ook wel gele meisjes en sterrenbloem genoemde bloem gebruikt is de vorming van de afgeplatte stengel van de bloem! Ook van de blaadjes, maar ook van de bloem. Door de breedte van deze stengel  kan deze zeer actief meedoen tijdens de fotosynthese. Bijzonder sterk helpt deze stengel mee en wanneer het einde van zijn bovengrondse levensmaanden nadert dan gaan de bladeren dood, maar deze bloemstengel niet. Als de bladeren dood zijn zal de stengel nog steeds doorgaan met fotosynthese energie aanmaken om deze in de ondergrondse bollen op te slaan in de vorm van suikers.

Dit is bijvoorbeeld heel anders bij blauwe druifjes (Muscari botryoides) , bij blauwe druifjes sterft de bloemstengel na de bloei en verdort direct terwijl de bladeren blijven leven. Blauwe druifjes is dan ook een bolgewas dat behoort tot de aspergefamilie (Asparagaceae) net zoals bijvoorbeeld groot sneeuwroem.

 

De narcis kan gebruikt worden om de lente-energie in huis te halen en vruchtbaarheid en geluk te stimuleren. De lente-energie van de narcis kan de mens stimuleren, maar wanneer u er teveel aan ruikt kan u soms wel niesaanvallen krijgen ;).

narcis